4.Lubuska Dywizja Zmechanizowana im. płk Jana Kilińskiego – JW 2838 (1962 - 2001)
RYS HISTORYCZNY
4.Dywizję Zmechanizowaną sformowano zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 023/Org. z 7 marca 1962 roku na bazie 4.Dywizji Piechoty. Struktura dywizji po sformowaniu była następująca:
- Dowództwo 4.Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 36.Batalion Łączności – JW 2045 Krosno Odrzańskie
- 5.Batalion Saperów – JW 3137 Krosno Odrzańskie
- 11.Pułk Zmechanizowany – JW 2849 Krosno Odrzańskie
- 12.Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany – JW 2870 Gorzów Wielkopolski
- 17.Pułk Zmechanizowany – JW 2626 Międzyrzecz
- 18.Pułk Czołgów Średnich – JW 1659 Wędrzyn
- 22.Pułk Artylerii – JW 2716 Sulechów
- 11.Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii – Sulechów
- 26.Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej – JW 1517 Skwierzyna
- 25.Kompania Rozpoznawcza – Międzyrzecz
- 23.Kompania Obrony Przeciwchemicznej – Międzyrzecz
- 69.Kompania Transportowa – Krosno Odrzańskie
- 5.Ruchomy Warsztat Naprawy Czołgów – JW 2788 Wędrzyn
- 33.Ruchomy Warsztat Naprawy Samochodów – JW 1434 Krosno Odrzańskie
- 57.Dywizyjny Warsztat Uzbrojenia – JW 1302 Sulechów
- 17.Dywizyjny Punkt Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie
W kolejnych latach doszło do drobnych korekt w składzie dywizji, i tak zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0110/Org. z 23 lipca 1963 roku, wyłączono sformowany wcześniej 24.Dywizjon Artylerii – JW 2790 Sulechów i przekazano go do 5.Dywizji Pancernej, w zamian do składu 4.DZ włączony został 12.Dywizjon Artylerii Rakietowej – JW 3610 Sulechów.
Rok 1966 to przede wszystkim kilka ważnych zmian w logistyce dywizji, i tak zarządzeniem Szefa Sztabu ŚOW nr 0141/Org. z 30 listopada 1966 roku sformowano w terminie do 1 kwietnia 1967 roku:
- 4.Batalion Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie (sformowany na bazie 69.ktr i 17.DPZ)
- 4.Batalion Remontowy – JW 2788 Krosno Odrzańskie (sformowany na bazie 5.RWNCz, 33.RWNS i 57.DWUzbr)
Również w 1966 sformowano od podstaw 65.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie oraz rozwinięto 25.Kompanię Rozpoznawczą w 25.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Międzyrzecz, zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 085/Org. z 17 lipca 1966 roku sformowano również 18.Dywizjon Artylerii – JW 2337 Kostrzyn.
W 1967 sformowany w Kostrzynie 18.Dywizjon Artylerii przekazano Dowódcy 5.Dywizji Pancernej, a w zamian przyjęto spowrotem do składu dywizji 24.Dywizjon Artylerii – JW 2790 Sulechów. Kolejną zmianą było przemianowanie Decyzją MON nr 07/MON z 4 maja 1967 roku nazwy 36.Batalionu Łączności na 4.Batalion Łączności. Następnie w terminie do 30 listopada 1967 roku na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0133/Org. z 12 września 1967 roku przeformowano 26.Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej w 128.Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – JW 1517 Skwierzyna. Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0185/Org. z 14 grudnia 1967 roku przeformowano 23.Kompanię Obrony Przeciwchemicznej w 23.Kompanię Chemiczną.
Po dokonanych zmianach skład dywizji z końcem 1967 roku był następujący:
- Dowództwo 4.Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Łączności – JW 2045 Krosno Odrzańskie
- 5.Batalion Saperów – JW 3137 Krosno Odrzańskie
- 11.Pułk Zmechanizowany – JW 2849 Krosno Odrzańskie
- 12.Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany – JW 2870 Gorzów Wielkopolski
- 17.Pułk Zmechanizowany – JW 2626 Międzyrzecz
- 18.Pułk Czołgów Średnich – JW 1659 Wędrzyn
- 22.Pułk Artylerii – JW 2716 Sulechów
- 24.Dywizjon Artylerii – JW 2790 Sulechów
- 12.Dywizjon Artylerii Rakietowej – JW 3610 Sulechów
- 11.Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii – Sulechów
- 128.Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – JW 1517 Skwierzyna
- 25.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Międzyrzecz
- 23.Kompania Chemiczna – Międzyrzecz
- 65.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Remontowy – JW 2788 Krosno Odrzańskie
W 1968 roku Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0111/Org. z 13 lipca 1968 roku sformowano wg etatu nr 5/417 nowy pododdział – 26.Kompanię Radiotechniczną – Krosno Odrzańskie, w 1973 Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 023/Org. z 24 lutego 1973 r. została ona przeformowana w 26.Kompanię Dowodzenia Szefa OPL i przebazowano ją do Skwierzyny.
W kolejnych latach nie nastąpiły znaczne zmiany struktur dywizji, jednym z ważniejszych było jedynie sformowanie w 1972 roku 97.Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej – JW 2545 Sulechów, poza tym w latach 70-tych wiele jednostek otrzymało nazwy wyróźniające i patronów. Ważnym była też dyslokacja 128.Pułku Artylerii Przeciwlotniczej ze Skwierzyny do Czerwieńska którą przeprowadzono w 1975. Rozwinięto także 26.Kompanię Dowodzenia Szefa OPL.
Skład dywizji na koniec 1986 roku był następujący:
- Dowództwo 4.Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Łączności – JW 2045 Krosno Odrzańskie
- Kompania Ochrony i Regulacji Ruchu – Krosno Odrzańskie
- 5.Batalion Saperów – JW 3137 Krosno Odrzańskie
- 11.Złotowski Pułk Zmechanizowany – JW 2849 Krosno Odrzańskie
- 12.Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany – JW 2870 Gorzów Wielkopolski
- 17.Drezdeński Pułk Zmechanizowany im. chor. Józefa Ceronika – JW 2626 Międzyrzecz
- 18.Pułk Czołgów Średnich – JW 1659 Wędrzyn
- 22.Pułk Artylerii – JW 2716 Sulechów
- 24.Dywizjon Artylerii – JW 2790 Sulechów
- 12.Dywizjon Artylerii Rakietowej – JW 3610 Sulechów
- 11.Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii – Sulechów
- 97.Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej – JW 2545 Sulechów
- 128.Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – JW 1517 Czerwieńsk
- 26.Kompania Dowodzenia Szefa OPL - Czerwieńsk
- 25.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Międzyrzecz
- 23.Kompania Chemiczna – Międzyrzecz
- 65.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Remontowy – JW 2788 Krosno Odrzańskie
W 1989 roku 18.Pułk Czołgów Średnich przeformowano w 18.Pułk Zmechanizowany – JW 1659 Wędrzyn oraz rozformowano 11.Pułk Zmechanizowany – JW 2849 Krosno Odrzańskie. W 1989 roku przybyły również jednostki ze składu 5.Dywizji Pancernej – 113.Pułk Artylerii – JW 3330 Kostrzyn, 14.Batalion Saperów – JW 2240 Kostrzyn, 18.Dywizjon Artylerii – JW 2337 Kostrzyn oraz 84.Baterię Dowodzenia – Kostrzyn.
Początek lat 90-tych był okresem wielu zmian, przeformowań jednostek, do ważniejszych należy zaliczyć:
- w 1990 roku
- przyjęcie do dywizji 109.Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej – JW 1985 Prudnik
- wyłączono ze składu dywizji 22.Pułk Artylerii – JW 2716 Sulechów, 24.Dywizjon Artylerii – JW 2790 Sulechów, 97.Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej – JW 2545 Sulechów, 11.Baterię Dowodzenia Szefa Artylerii i 5.Batalion Saperów – JW 3137 Krosno Odrzańskie – jednostki te przekazano do składu 5.DZ
- rozformowano 12.Dywizjon Artylerii Rakietowej – JW 3610 Sulechów
- w 1992 roku
- rozformowano 18.Dywizjon Artylerii – JW 2337 Kostrzyn
- w 1993 roku
- rozformowano 109.Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej – JW 1985 Prudnik
- przyjęto do dywizji 91.Pułk Artylerii Przeciwpancernej – JW 1496 Gniezno
Po tych przemianach struktura dywizji na koniec 1993 roku była następująca:
- Dowództwo 4.Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Łączności – JW 2045 Krosno Odrzańskie
- Kompania Ochrony i Regulacji Ruchu – Krosno Odrzańskie
- 12.Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany – JW 2870 Gorzów Wielkopolski
- 17.Drezdeński Pułk Zmechanizowany im. chor. Józefa Ceronika – JW 2626 Międzyrzecz
- 18.Pułk Zmechanizowany – JW 1659 Wędrzyn
- 113.Pułk Artylerii – JW 3330 Kostrzyn
- 84.Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii - Kostrzyn
- 91.Pułk Artylerii Przeciwpancernej – JW 1496 Gniezno
- 128.Pułk Przeciwlotniczy – JW 1517 Czerwieńsk
- 26.Kompania Dowodzenia Szefa OPL – Czerwieńsk
- 14.Batalion Saperów – JW 2240 Kostrzyn
- 25.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Międzyrzecz
- 23.Kompania Chemiczna – Międzyrzecz
- 65.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Remontowy – JW 2788 Krosno Odrzańskie
W 1994 roku rozformowano 23.Kompanię Chemiczną.
Zarządzeniem MON nr 017/Org. z 16 marca 1995 roku oraz Zarządzeniem MON nr 057/Org. z 17 lipca 1995 roku w terminie do 30 czerwca 1996 roku przeformowano dywizję na strukturę brygadową, konsolidacji uległy również niektóre mniejsze pododdziały dywizji.
Stan dywizji w 1996 roku po wykonaniu przeformowania na nową strukturę:
- Dowództwo 4.Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Dowodzenia – JW 2363 Krosno Odrzańskie (sformowany na bazie 4.bł, koirr, 26.kdow i 84.batdow)
- 4.Brygada Zmechanizowana – JW 5702 Gorzów Wielkopolski (sformowana na bazie 12.pz)
- 17.Brygada Zmechanizowana – JW 5700 Międzyrzecz (sformowana na bazie 17.pz)
- 15.Brygada Kawalerii Pancernej – JW 5704 Wędrzyn (sformowana na bazie 18.pz)
- 13.Pułk Artylerii – JW 3330 Kostrzyn (sformowany na bazie 113.pa)
- 17.Pułk Artylerii Przeciwpancernej – JW 1496 Gniezno (sformowany na bazie 91.pappanc)
- 4.Pułk Przeciwlotniczy – JW 1517 Czerwieńsk (nowy etat, przemianowany z 128.pplot)
- 14.Batalion Saperów – JW 2240 Kostrzyn (nowy etat)
- 4.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Wędrzyn (sformowany na bazie 25.br)
- 4.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie (sformowany na bazie 65.bmed)
- 4.Batalion Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie (nowy etat)
- 4.Batalion Remontowy – JW 2788 Krosno Odrzańskie (nowy etat)
W 1996 roku nadano również większości jednostkom patronów i nazwy wyróżniające, warto więc przedstawić strukturę dywizji z oficjalnym nazewnictwem.
- Dowództwo 4.Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Dowodzenia – JW 2363 Krosno Odrzańskie
- 4.Gorzowska Brygada Zmechanizowana im. gen. Piotra Szembeka – JW 5702 Gorzów Wielkopolski
- 17.Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego – JW 5700 Międzyrzecz
- 15.Wielkopolska Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Władysława Andersa – JW 5704 Wędrzyn
- 13.Kostrzyński Pułk Artylerii im. płk Mikołaja Gomólickiego – JW 3330 Kostrzyn
- 17.Pułk Artylerii Przeciwpancernej – JW 1496 Gniezno
- 4.Pułk Przeciwlotniczy – JW 1517 Czerwieńsk
- 14.Batalion Saperów – JW 2240 Kostrzyn
- 4.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Wędrzyn
- 4.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Zaopatrzenia – JW 1375 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Remontowy – JW 2788 Krosno Odrzańskie
W 1997 roku na podstawie Zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 028/Org. z 6 czerwca 1996 r. przeformowano 4.Batalion Remontowy na 9.Rejonowe Warsztaty Techniczne. Pod koniec 1997 ze składu dywizji wyszedł 4.Pułk Przeciwlotniczy, który włączono do struktur 11.Dywizji Kawalerii Pancernej.
W 1998 roku rozformowano kilka jednostek dywizji, a mianowicie – 4.Brygadę Zmechanizowaną, 17.Pułk Artylerii Przeciwpancernej, 13.Pułk Artylerii oraz 14.Batalion Saperów.
Do osłabionej dywizji w 1999 roku włączono 5.Pułk Przeciwlotniczy – JW 3631 Gubin, 5.Pułk Artylerii Mieszanej – JW 4408 Sulechów, 5.Brygada Zmechanizowana – JW 3484 Gubin oraz 5.Batalion Saperów – JW 3137 Krosno Odrzańskie. Jednostki te przybyły z rozformowywanej wtedy 5.Dywizji Zmechanizowanej.
Rozkazem Dowódcy ŚOW nr Pf-38/Org. z 27 listopada 2000 roku, a następnie Rozkazem Dowódcy 4.DZ nr Pf-81 z 15 grudnia 2000 roku przeformowano 5.Pułk Artylerii Mieszanej w 5.Pułk Artylerii.
Rok 2001 był ostatnim w historii dywizji, plan przeformowania był następujący:
- Rozkazem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 011/Org./P5 z 30 marca 2001 r. 9.Rejonowe Warsztaty Techniczne przekazano Dowództwu ŚOW
- Rozkazem Dowódcy ŚOW nr Pf-17/Org. z 30 kwietnia 2001 r. następujące jednostki przekazane zostały do struktur 11.Dywizji Kawalerii Pancernej: 15.Brygada Kawalerii Pancernej, 17.Brygada Zmechanizowana, 5.Pułk Artylerii, 4.Batalion Zaopatrzenia oraz 5.Batalion Saperów.
Ostatecznie rozformowaniu uległy:
- Dowództwo 4.Lubuskiej Dywizji Zmechanizowanej – JW 2838 Krosno Odrzańskie
- 5.Kresowa Brygada Zmechanizowana – JW 3484 Gubin
- 5.Kresowy Pułk Przeciwlotniczy – JW 3631 Gubin
- 4.Batalion Dowodzenia – JW 2363 Krosno Odrzańskie
- 4.Batalion Rozpoznawczy – JW 1028 Wędrzyn
- 4.Batalion Medyczny – JW 3955 Krosno Odrzańskie
TRADYCJE, PATRON i ŚWIĘTA
Decyzją nr 58/MON z 19 kwietnia 1996 roku dywizja otrzymała nazwę wyróżniającą „Lubuska”.
oznaka rozpoznawcza na mundur noszona w 4.DZ
POCZET DOWÓDCÓW
- gen. bryg. Leon Łapiński (1962-1964)
- gen. bryg. Józef Jaworski (1964-1966)
- płk Kazimierz Makarewicz (1966-1968)
- płk Jerzy Góral (1968-1970)
- gen. bryg. Apoloniusz Golik (1970-1972)
- gen. bryg. Henryk Antoszkiewicz (1972-1975)
- gen. bryg. Romuald Królak (1975-1978)
- gen. bryg. Zenon Bryk (1978-1984)
- gen. bryg. Kazimierz Tomaszewski (1984-1986)
- gen. bryg. Bolesław Baranowski (1986-1991)
- gen. bryg. Czesław Piątas (1991-1993)
- gen. bryg. Jerzy Baranowski (1993-1997)
- gen. bryg. Zbigniew Szura (1997-2001)
PODPORZĄDKOWANIE
Śląski Okręg Wojskowy (1962-2001)
Poszukuję brakujących nr rozkazów dotyczących zmian dyslokacji, przeformowań, jeśli posiadacie Państwo takie dane proszę o kontakt, mile widziane również inne dane uzupełniające ten materiał This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Materiał przygotowany na podstawie książek:
K.Czernikowski – „Wojska Lądowe – Część I Okręgi Wojskowe, Korpusy i Dywizje 1943-2008”, Elbląg 2008
K.Czernikowski – „Wojska Lądowe – Część II Jednostki Wojskowe Korpusów i Dywizji 1943-2008”, Elbląg 2008
© Copyright by www.jednostki-wojskowe.pl Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i publikowanie w całości oraz w części bez zgody autora zabronione. Wszystkie teksty, artykuły, fotografie, oraz pozostałe materiały zamieszczone na stronie www.jednostki-wojskowe.plobjęte są prawami autorskimi.