Wojskowy Korpus Górniczy

Wojskowy Korpus Górniczy 1949 - 1959

Historia „jednostek górniczych” w Siłach Zbrojnych PRL sięga roku 1949 r. kiedy to sformowano pierwsze bataliony przeznaczone do wykonywania pracy w kopalniach na rzecz państwa. Na podstawie Rozkazu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 0169/Org z dnia 13 sierpnia 1949 r.¹ w terminie do dnia 13 września 1949 r. sformowano w obozach ćwiczebnych następujące jednostki wojskowe:

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Miejsce formowania	Podległość OW	Numer etatu	Stan osobowy
1 Batalion Pracy	JW 2654	Szlaga k.Orzysza	OW I	19/19	1137 wojskowych
2 Batalion Pracy	JW 2687	Drawsko	OW II	19/19	1137 wojskowych
3 Batalion Pracy	JW 2960	Biedrusko	OW IV	19/19	1137 wojskowych
4 Batalion Pracy	JW 2998	Dęba k.Tarnobrzega	OW V	19/19	1137 wojskowych

Formowanie jednostek tych argumentowano w rozkazie cyt. „W celu zapewnienia wykonania planu dostaw węgla na potrzeby wojska oraz przygotowania fachowych kadr dla Przemysłu Górniczego”. W rozkazie przewidziano że w jednostkach odbędzie się miesięczne przeszkolenie rekruckie po czym na dzień 15 października 1949 r. bataliony zostaną skierowane do OW V celem pracy w wyznaczonych kopalniach.

Zgodnie z wytycznymi w rozkazie nr 0169/Org z dnia 13 sierpnia 1949 r. Sztab Generalny wydał Zarządzenie nr 0770/III z dnia 27 września 1949 r. w którym określił nowe miejsca postoju batalionów pracy oraz przydziały do poszczególnych kopalni. Poniżej w tabeli rozmieszczenie i przydziały batalionów pracy:

Jednostka Wojskowa	Pododdziały	Kopalnia	Miejsce postoju
1 Batalion Pracy	Sztab 1 kompania 2 kompania	KWK Brzeszcze KWK Jawiszowice	Oświęcim /koszary/
1 Batalion Pracy	3 kompania 4 kompania	KWK Jowisz	Wojkowice-Komorne /baraki/
2 Batalion Pracy	Sztab 1 kompania 2 kompania 3 kompania	KWK Wujek	Brynów /baraki przy kopalni/
2 Batalion Pracy	4 kompania	KWK Kleofas	Hałda Załęska /baraki przy kopalni/
3 Batalion Pracy	Sztab 1 kompania	KWK Chorzów	Bytom Chorzów
	2 kompania	KWK Centrum	Bytom
	3 kompania	KWK Walenty-Wawel	Ruda Śląska /baraki przy kopalni/
	4 kompania	KWK Wanda-Lech	Nowy Bytom /baraki przy kopalni/
4 Batalion Pracy	Sztab 1 kompania 2 kompania 3 kompania	KWK Ludwik KWK Pstrowski KWK Concordia	Zabrze /pomieszczenia kopalni Ludwik i Concordia/
4 Batalion Pracy	4 kompania	KWK Zabrze Wschód	Zabrze /baraki przy kopalni/

Kolejne bataliony sformowano już na początku 1950 roku. Rozkazem Organizacyjnym Ministra Obrony Narodowej nr 04/Org z dnia 18 stycznia 1950 r.² w terminie do dnia 28 lutego 1950 r. dowódcy okręgów wojskowych mieli sformować następujące jednostki:

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Miejsce formowania	Podległość OW	Numer etatu	Stan osobowy
5 Batalion Pracy	JW 5879	Ostróda	OW I	19/21	1417 wojskowych
6 Batalion Pracy	JW 5892	Elbląg	OW II	19/21	1417 wojskowych
7 Batalion Pracy	JW 3175	Biedrusko	OW IV	19/21	1417 wojskowych
8 Batalion Pracy	JW 3082	Biedrusko	OW IV	19/21	1417 wojskowych
9 Batalion Pracy	JW 3207	Kobierzyn k.Krakowa	OW V	19/19	1137 wojskowych

W rozkazie w wytycznych użyto sformułowania by szeregowców „powołać do służby zastępczej wg specjalnego zarządzenia”, co może świadczyć o tym że były to osoby „typowane” do tej służby. Jak widać również było to traktowane jako zastępcza służba wojskowa. Po szkolenia rekruckim na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 051/Org z dnia 27 marca 1950 r.³ bataliony podporządkowano dowódcy OW V oraz skierowano do poszczególnych kopalni. Co ważne dokonano również przeformowania istniejących batalionów pracy zwiększając ich stan kosztem nowo sformowanych batalionów, wobec czego w tabeli podaję nowe etaty po tych zmianach uwzględniając również stare bataliony.

Jednostka Wojskowa	Etat po zmianach	Pododdziały	Kopalnia	Miejsce postoju
1 Batalion Pracy	19/21	Sztab 1 kompania 2 kompania 3 kompania 4 kompania	KWK Brzeszcze KWK Jawiszowice	Oświęcim /koszary/
1 Batalion Pracy	19/21	5 kompania	KWK Jaworzno	Jaworzno
2 Batalion Pracy	19/21	Sztab 1 kompania 2 kompania 3 kompania 4 kompania	KWK Wujek KWK Kleofas	Katowice
2 Batalion Pracy	19/21	5 kompania	KWK Ziemowit II	Lędziny
3 Batalion Pracy	19/21	Sztab 1 kompania	KWK Centrum	Bytom
		2 kompania	KWK Chorzów	Chorzów
		3 kompania 4 kompania 5 kompania	KWK Rozbark KWK Centrum KWK Andaluzja	Bytom
4 Batalion Pracy	19/21	Sztab 1 kompania 2 kompania 3 kompania	KWK Concordia KWK Ludwik	Zabrze
4 Batalion Pracy	19/21	4 kompania 5 kompania	KWK Mikulczyce KWK Miechowice	Mikulczyce
5 Batalion Pracy	19/19	Sztab 1 kompania 2 kompania	KWK Jowisz	Wojkowice-Komorne
5 Batalion Pracy	19/19	3 kompania 4 kompania	KWK Michał KWK Siemianowice	Michałkowice
6 Batalion Pracy	19/19	Sztab 1 kompania 2 kompania	KWK Eminencja KWK Katowice	Wełnowiec
6 Batalion Pracy	19/19	3 kompania 4 kompania	KWK Wieczorek KWK Mysłowice	Janów
7 Batalion Pracy	19/21	Sztab 1 kompania	KWK Zabrze Wschód	Zabrze
7 Batalion Pracy	19/21	2 kompania 3 kompania 4 kompania 5 kompania	KWK Makoszowy KWK Knurów KWK Sośnica KWK Bielszowice	Makoszowy
8 Batalion Pracy	19/22	Sztab 1 kompania	KWK Walenty-Wawel	Ruda Śląska
		2 kompania	KWK Wanda-Lech	Nowy Bytom
		3 kompania	KWK Bobrek	Bobrek
9 Batalion Pracy	19/19	Sztab 1 kompania 2 kompania	KWK Prezydent KWK Barbara-Wyzwolenie	Chorzów
9 Batalion Pracy	19/19	3 kompania 4 kompania	KWK Polska KWK Śląsk	Świętochłowice

W związku z zwiększaniem ilości batalionów pracy, postanowiono utworzyć instytucję odpowiedzialną za dowodzenie, koordynację i kontrolę tych jednostek, Rozkazem Organizacyjnym Ministra Obrony Narodowej nr 031/Org z dnia 18 kwietnia 1950 r.² w terminie do dnia 15 maja 1950 r. dowódca OW V sformował Kierownictwo Batalionów Pracy jako JW 5931 według etatu nr 19/23 o stanie osobowym 13 wojskowych i 7 kontraktowych, siedzibą kierownictwa zostały Katowice.

Rozkazem Organizacyjnym Ministra Obrony Narodowej nr 043/Org z dnia 13 maja 1950 r.² w terminie do dnia 15 czerwca 1950 r. dowódca OW IV miał sformować 10 Batalion Pracy – JW 2930 w m. Kowary k/Jeleniej Góry według etatu nr 19/19 o stanie osobowy 1138 wojskowych. Batalion po sformowaniu miał być do dyspozycji Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego i miał pracować na rzecz Przedsiębiorstwa Państwowego „Kowarska Kopalnia” gdzie wydobywano uran.

Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0202/Org z dnia 22 września 1950 r.⁴ dokonano reorganizacji w ramach 1 Batalionu Pracy oraz 2 Batalionu Pracy, po pierwsze batalion przeformowano na etat 19/19 co skutkowało rozformowaniem jednej z kompanii. Natomiast zmiany w strukturach batalionów pracy były następujące, 1 kompanię 1 Batalionu Pracy przeniesiono do m. Wesoła z przydziałem do KWK „Wesoła II”, natomiast 1 kompanię 2 Batalionu Pracy przeniesiono do m. Brynów do KWK „Wujek”.

Na początku 1951 roku Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 031/Org z dnia 8 lutego 1951 r.⁵ dowódca OW IV otrzymał zadanie przeformowania 10 Batalionu Pracy z etatu nr 19/19 na etat nr 19/21 o stanie osobowym 1419 wojskowych.

Kolejnym batalionem na potrzeby kopalni w Kowarach był sformowany Rozkazem Organizacyjnym Ministra Obrony Narodowej nr 030/Org z dnia 15 marca 1951 r.⁶ w terminie do dnia 28 kwietnia 1951 r. 11 Batalion Pracy – JW 1466, jednostkę miał sformować dowódca OW V według etatu nr 19/21 o stanie 1419 wojskowych i następnie przekazać dowódcy OW IV z jednoczesnym przedyslokowaniem do m. Kowary k/Jeleniej Góry.

Struktura jednostek zastępczej służby wojskowej znacznie się rozrosła w drugiej połowie 1951 r., zmieniono również nazewnictwo nowo formowanych batalionów oraz sformowano komendę mającą pozwolić na lepszą koordynację prac i kontrolę istniejących batalionów. Na mocy Rozkazu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 047/Org z dnia 5 maja 1951 r.⁶ w terminie do dnia 1 czerwca 1951 r. polecił Komendantowi Głównemu Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” na sformowanie następujących jednostek:

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Miejsce formowania	Numer etatu	Stan osobowy
Komenda Zgrupowania Batalionów Zastępczej Służby Wojskowej	JW 1215	Katowice	41/91	27 wojskowych i 8 kontraktowych
Batalion Szkolny Zastępczej Służby Wojskowej	JW 1472	Katowice-Bugla	41/92	728 wojskowych i 27 kontraktowych
12 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 1635	Jaworzno	41/94	953 wojskowych i 11 kontraktowych
14 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2060	Lędziny	41/93	1578 wojskowych i 12 kontraktowych
16 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2226	Katowice	41/93	1418 wojskowych i 12 kontraktowych
17 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2270	Lampy	41/93	1418 wojskowych i 12 kontraktowych
18 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2297	Bobrek	41/94	1201 wojskowych i 11 kontraktowych
19 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2508	Chorzów	41/93	1578 wojskowych i 12 kontraktowych
20 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2575	Zabrze	41/93	1498 wojskowych i 12 kontraktowych
21 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2690	Wałbrzych	41/93	1418 wojskowych i 12 kontraktowych
22 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2734	Łazisko	41/95	415 wojskowych i 7 kontraktowych

Na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 0156/Org z dnia 16 czerwca 1951 r.⁵ 10 oraz 11 Batalion Pracy istniejące według etatów 19/21 zostały przeformowane na 10 Brygadę Pracy – JW 2930 – wg etatu nr 19/25 o stanie osobowym 2775 wojskowych i 36 kontraktowych, z siedzibą w m. Kowary k/Jeleniej Góry.

Bardzo szybko dokonano redukcji stanu osobowego 10 Brygady Pracy, Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0262/Org z dnia 21 września 1951 r.⁷ w terminie do dnia 1 października 1951 r. dowódca OW IV przeformował 10 Brygadę Pracy na etat nr 19/26 o stanie osobowym 1800 wojskowych i 25 kontraktowych. Natomiast na bazie nadwyżek powstałych z reorganizacji 10 Brygady Pracy na podstawie Rozkazu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 073/Org z dnia 21 września 1951 r.⁶ w terminie do dnia 10 października 1951 r. dowódca OW IV sformował w m. Świdnica 24 Batalion Pracy jako JW 1584 według etatu nr 19/27 o stanie osobowym 976 wojskowych. Batalion ten został przekazany do dyspozycji Centralnego Zarządu Kamieniołomów w Świdnicy.

Z dniem 1 listopada 1951 roku doszło do zasadniczej reorganizacji całości struktur jednostek pracy. Stało się to na mocy Uchwały nr 287 Prezydium Rządu R.P. z dnia 14 kwietnia 1951 r. w sprawie organizacji i działalności Batalionów Zastępczej Służby Wojskowej. Po stronie wojska całość zmian regulował Rozkaz Organizacyjny Ministra Obrony Narodowej nr 080/Org z dnia 18 października 1951 r.⁶

Zasadniczą zmianą było przekazanie przez Dowódcę OW V Kierownictwa Batalionów Pracy oraz dziewięć istniejących batalionów pracy w podporządkowanie Komendantowi Głównemu Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”. Następnie przekazane jednostki Komendant Główny P.O. „Służba Polsce” miał zreorganizować podporządkowane mu jednostki, jednocześnie reorganizując istniejące już w jego podporządkowaniu bataliony Z.S.W. Wszystkie te zmiany prezentuję w tabeli poniżej.

Nazwa jednostki po reorganizacji	Numer JW	Numer etatu	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
Kierownictwo Jednostek Zastępczej Służby Wojskowej	JW 3719	41/96	52 w i 1 k	Warszawa	Jednostka formuje się na nowo
Dowództwo 1 Brygady Pracy Zastępczej Służby Wojskowej	JW 5931	41/97	22 w i 2 k	Katowice	Przeformowane z Kierownictwa Batalionów Pracy
Dowództwo 2 Brygady Pracy Zastępczej Służby Wojskowej	JW 1215	41/97	22 w i 2 k	Chorzów	Przeformowane z Komendy Zgrupowania Batalionów Zastępczej Służby Wojskowej
1 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2654	41/99	1266 w i 1 k	Oświęcim	Przeformowany z 1 Batalionu Pracy
2 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2687	41/99	1266 w i 1 k	Katowice-Brynów	Przeformowany z 2 Batalionu Pracy
3 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2960	41/98	1577 w i 1 k	Bytom	Przeformowany z 3 Batalionu Pracy
4 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2998	41/99	1266 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z 4 Batalionu Pracy
5 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 5879	41/99	1266 w i 1 k	Wojkowice	Przeformowany z 5 Batalionu Pracy
6 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 5892	41/100	952 w i 1 k	Janów Śląski	Przeformowany z 6 Batalionu Pracy
7 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 3175	41/99	1266 w i 1 k	Makoszowy	Przeformowany z 7 Batalionu Pracy
8 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 3082	41/100	952 w i 1 k	Wielkie Kochłowice	Przeformowany z 8 Batalionu Pracy
9 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 3207	41/98	1577 w i 1 k	Chorzów	Przeformowany z 9 Batalionu Pracy
12 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 1635	41/99	1266 w i 1 k	Jaworzno	Przeformowuje się
14 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2060	41/98	1577 w i 1 k	Lędziny	Przeformowuje się
16 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2226	41/99	1266 w i 1 k	Hałda Załęska	Przeformowuje się
17 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2270	41/98	1577 w i 1 k	Bytom	Przeformowuje się
18 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2297	41/98	1577 w i 1k	Bobrek	Przeformowuje się
19 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2508	41/100	952 w i 1 k	Świętochłowice	Przeformowuje się
20 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2575	41/99	1266 w i 1 k	Zabrze	Przeformowuje się
21 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2690	41/99	1266 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowuje się
22 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 2734	-	-	-	Ulega rozformowaniu

*w - wojskowych

*k - kontraktowych

Co ciekawe zmiany te nie objęły 10 Brygady Pracy oraz 24 Batalionu Pracy, a jedynie jednostki które pracowały na rzecz Ministerstwa Górnictwa.

Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0334/Org z dnia 10 grudnia 1951 r.⁷ do dnia 1 stycznia 1952 r. dowódca OW IV przekazał dowódcy OW V – 10 Brygadę Pracy z jednoczesnym przeniesieniem jej do m. Katowice. Brygada miała nadal realizować zadania na rzecz Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego.

W 1952 roku dokonano zwiększenia sił jednostek Z.S.W. Uchwałą Prezydium Rządu R.P. nr 90/52 z dnia 20 lutego 1952 r. w sprawie powiększenia jednostek Zastępczej Służby Wojskowej, a następnie Rozkazem Organizacyjnym Ministra Obrony Narodowej nr 039/Org z dnia 18 kwietnia 1952 r.⁸ Komendant Główny P.O. „Służba Polsce” w terminie do dnia 1 czerwca 1952 r. sformował:

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Miejsce formowania	Numer etatu	Stan osobowy
13 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 5890	Kamienna Góra	41/100	952 wojskowych i 1 kontraktowy
15 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej	JW 5948	Mieroszów	41/100	952 wojskowych i 1 kontraktowy

oraz przeformował 21 Batalion Z.S.W. z etatu nr 41/99 na etat nr 41/100 o stanie 952 wojskowych i 1 kontraktowy.

1953 rok przyniósł kolejną zasadniczą reorganizację jednostek Z.S.W., Rozkazem Organizacyjnym Ministra Obrony Narodowej nr 015/Org z dnia 14 lutego 1953 r.⁹ w terminie do dnia 1 marca 1953 r. dokonano dużej reorganizacji wszystkich jednostek, przede wszystkim dokonano zmiany nazewnictwa wracając do słowa „pracy” w nazwach jednostek zamiast „zastępczej służby wojskowej”. Poniżej w tabeli wszystkie te dokonane zmiany:

Nazwa jednostki po reorganizacji	Numer JW	Numer etatu	Stan osobowy	MIejsce postoju	Zmiana organizacyjna
Kierownictwo Jednostek Zastępczej Służby Wojskowej	JW 3719	41/96	52 w i 1 k	Warszawa	Bez zmian
Dowództwo 1 Brygady Pracy	JW 5931	41/103	29 w i 1 k	Katowice	Przeformowane z Dtwa 1 Brygady Pracy Z.S.W.
Dowództwo 2 Brygady Pracy	JW 1215	41/103	29 w i 1 k	Chorzów	Przeformowane z Dtwa 2 Brygady Pracy Z.S.W.
Dowództwo 3 Brygady Pracy	JW 2505	41/104	14 w i 1 k	Wałbrzych	Sformowane na nowo
Szkolny Batalion Pracy	JW 1472	41/105	717 w	Katowice-Bugla	Przeformowany z Batalionu Szkolnego Z.S.W.
1 Batalion Pracy	JW 2654	41/109	954 w i 1 k	Oświęcim	Przeformowany z 1 Batalionu Z.S.W.
2 Batalion Pracy	JW 2687	41/108	1270 w i 1 k	Katowice-Brynów	Przeformowany z 2 Batalionu Z.S.W.
3 Batalion Pracy	JW 2960	41/108	1270 w i 1 k	Radzionków	Przeformowany z 3 Batalionu Z.S.W. i zmienia miejsce postoju
4 Batalion Pracy	JW 2998	41/109	954 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z 4 Batalionu Z.S.W.
5 Batalion Pracy	JW 5879	41/108	1270 w i 1 k	Sosnowiec	Przeformowany z 5 Batalionu Z.S.W. i zmienia miejsce postoju
6 Batalion Pracy	JW 5892	41/109	954 w i 1 k	Janów Śląski	Przeformowany z 6 Batalionu Z.S.W.
7 Batalion Pracy	JW 3175	41/107	1582 w i 1 k	Makoszowy	Przeformowany z 7 Batalionu Z.S.W.
8 Batalion Pracy	JW 3082	41/108	1270 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z 8 Batalionu Z.S.W.
9 Batalion Pracy	JW 3207	41/108	1270 w i 1 k	Chorzów	Przeformowany z 9 Batalionu Z.S.W.
12 Batalion Pracy	JW 1635	41/106	1894 w i 1 k	Jaworzno	Przeformowany z 12 Batalionu Z.S.W.
13 Batalion Pracy	JW 5890	41/110	762 w i 1 k	Szczawienko	Przeformowany z 13 Batalionu Z.S.W. i zmienia miejsce postoju
14 Batalion Pracy	JW 2060	41/109	954 w i 1 k	Lędziny	Przeformowany z 14 Batalionu Z.S.W.
15 Batalion Pracy	JW 5948	41/110	762 w i 1 k	Mieroszów	Przeformowany z 15 Batalionu Z.S.W.
16 Batalion Pracy	JW 2226	41/109	954 w i 1 k	Hałda Załęska	Przeformowany z 16 Batalionu Z.S.W.
17 Batalion Pracy	JW 2270	41/107	1582 w i 1 k	Bytom	Przeformowany z 17 Batalionu Z.S.W.
18 Batalion Pracy	JW 2297	41/108	1270 w i 1 k	Bobrek	Przeformowany z 18 Batalionu Z.S.W.
19 Batalion Pracy	JW 2508	41/108	1270 w i 1 k	Świętochłowice	Przeformowany z 19 Batalionu Z.S.W.
20 Batalion Pracy	JW 2575	41/107	1582 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z 20 Batalionu Z.S.W.
21 Batalion Pracy	JW 2690	41/108	1270 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowany z 21 Batalionu Z.S.W.
23 Batalion Pracy	JW 2701	41/108	1270 w i 1 k	Michałkowice	Sformowany na nowo
25 Batalion Pracy	JW 2723	41/109	954 w i 1 k	Czarny Las	Sformowany na nowo
26 Batalion Pracy	JW 2737	41/109	954 w i 1 k	Wojkowice	Sformowany na nowo
27 Batalion Pracy	JW 2740	41/109	954 w i 1 k	Zabrze Wschód	Sformowany na nowo
28 Batalion Pracy	JW 2756	41/110	762 w i 1 k	Łaziska	Sformowany na nowo
29 Batalion Pracy	JW 2759	41/110	762 w i 1 k	Wesoła	Sformowany na nowo

Bardzo szybko dokonano korekty oraz doformowano nową jednostkę, Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0138/Org z dnia 21 marca 1953 r.¹⁰ w terminie do dnia 1 maja 1953 r. dokonano reorganizacji jednostek tak jak przedstawiono w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjne
2 Batalion Pracy	JW 2687	41/107	1582 w i 1 k	Katowice-Brynów	Przeformowany z etatu 41/108
4 Batalion Pracy	JW 2998	41/108	1270 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z etatu 41/109
7 Batalion Pracy	JW 3175	41/106	1894 w i 1 k	Makoszowy	Przeformowany z etatu 41/107
14 Batalion Pracy	JW 2060	41/108	1270 w i 1 k	Lędziny	Przeformowany z etatu 41/109
15 Batalion Pracy	JW 5948	41/108	1270 w i 1 k	Mieroszów	Przeformowany z etatu 41/110
29 Batalion Pracy	JW 2759	41/108	1270 w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z etatu 41/110
30 Batalion Pracy	JW 3686	41/110	762 w i 1 k	Kamienna Góra	Sformowany na nowo

Rok 1953 był okresem dynamicznych zmian, bo kolejnej reorganizacji dokonano Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0222/Org z dnia 13 czerwca 1953 r.¹¹, w terminie do dnia 1 sierpnia 1953 r. przeprowadzono zmiany ujęte w tabeli poniżej obejmujące przeformowania oraz zmiany dyslokacji jednostek.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjne
Kierownictwo Jednostek Zastępczej Służby Wojskowej	JW 3719	41/111	70 w i 1 k	Warszawa	Przeformowane z etatu 41/96
1 Batalion Pracy	JW 2654	41/108	1270 w i 1 k	Oświęcim	Przeformowany z etatu 41/109
12 Batalion Pracy	JW 1635	41/107	1582 w i 1 k	Jaworzno	Przeformowany z etatu 41/106
15 Batalion Pracy	JW 5948	41/110	762 w i 1 k	Mieroszów	Przeformowany z etatu 41/108
19 Batalion Pracy	JW 2508	41/108	1270 w i 1 k	Chropaczów	Zmienia miejsce postoju
21 Batalion Pracy	JW 2690	41/106	1894 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowany z etatu 41/108
29 Batalion Pracy	JW 2759	41/109	954w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z etatu 41/108
30 Batalion Pracy	JW 3686	41/110	762 w i 1 k	Ludwikowice	Zmienia miejsce postoju

W związku z likwidacją Okręgu Wojskowego V na podstawie Rozkazu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 0066/Org z dnia 3 listopada 1953 r.⁹ w terminie do dnia 1 stycznia 1954 roku 10 Brygada Pracy została podporządkowana dowódcy Okręgu Wojskowego IV.

Kolejna już reorganizacja w 1953 r. to Zarządzenie Organizacyjne Szefa Sztabu Generalnego nr 0382/Org z dnia 2 grudnia 1953 r.¹² w którym w terminie do dnia 31 grudnia 1953 r. przeprowadzono zmiany wymienione w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjna
2 Batalion Pracy	JW 2687	41/106	1895 w i 1 k	Katowice-Brynów	Przeformowany z etatu 41/107
3 Batalion Pracy	JW 2960	41/109	954 w i 1 k	Radzionków	Przeformowany z etatu 41/108
4 Batalion Pracy	JW 2998	-	-	-	Ulega rozformowaniu
8 Batalion Pracy	JW 3082	41/106	1895 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z etatu 41/108
9 Batalion Pracy	JW 3207	41/109	954 w i 1 k	Chorzów	Przeformowany z etatu 41/108
13 Batalion Pracy	JW 5890	41/109	954 w i 1 k	Szczawienko	Przeformowany z etatu 41/110
20 Batalion Pracy	JW 2575	41/106	1895 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z etatu 41/107
21 Batalion Pracy	JW 2690	41/107	1582 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowany z etatu 41/106
23 Batalion Pracy	JW 2701	41/109	954 w i 1 k	Michałkowice	Przeformowany z etatu 41/108
25 Batalion Pracy	JW 2723	-	-	-	Ulega rozformowaniu

Przez kolejne pół roku nie dokonywano większych zmian, dopiero Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0130/Org z dnia 4 czerwca 1954 r.¹³ w terminie do 1 lipca 1954 r. zreorganizowano siedem batalionów pracy. Poniżej w tabeli podsumowanie zmian.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjne
3 Batalion Pracy	JW 2960	41/108	1270 w i 1 k	Radzionków	Przeformowany z etatu 41/109
7 Batalion Pracy	JW 3175	41/107	1582 w i 1 k	Makoszowy	Przeformowany z etatu 41/106
8 Batalion Pracy	JW 3082	41/107	1582 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z etatu 41/106
12 Batalion Pracy	JW 1635	41/108	1270 w i 1 k	Jaworzno	Przeformowany z etatu 41/107
18 Batalion Pracy	JW 2297	41/107	1582 w i 1 k	Bobrek	Przeformowany z etatu 41/108
20 Batalion Pracy	JW 2575	41/107	1582 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z etatu 41/106
23 Batalion Pracy	JW 2701	41/108	1270 w i 1 k	Michałkowice	Przeformowany z etatu 41/109

Celem przybliżenia organu kierowniczego dla jednostek pracy, na mocy Rozkazu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 030/Org z dnia 18 czerwca 1954 r.¹⁴ w terminie do dnia 1 lipca 1954 r. Kierownictwo Jednostek Zastępczej Służby Wojskowej przeniesiono z m. Warszawa do m. Stalinogród¹⁵.

Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego nr 0157/Org z dnia 9 lipca 1954 r. w terminie do 1 sierpnia 1954 r. rozformowano 23 Batalion Pracy oraz przeformowano 9 Batalion Pracy na etat nr 41/108 o stanie etatowym 1270 wojskowych i 1 kontraktowy oraz 19 Batalion Pracy na etat nr 41/107 o stanie etatowym 1582 wojskowych i 1 kontraktowy.

Druga połowa przyniosła duże zmiany w organizacji jednostek pracy, na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 0188/Org z dnia 18 sierpnia 1954 r.¹³ w terminie do dnia 1 października 1954 r. rozformowano Dowództwa 1 i 2 Brygad Pracy, przeformowano Kierownictwo Jednostek Zastępczej Służby Wojskowej z etatu nr 41/111 na nowy etat nr 41/112 o stanie osobowym 119 wojskowych i 1 kontraktowy, wykorzystując jako kadry żołnierzy z rozformowanych Dowództw Brygad Pracy, przeformowano również 7 oraz 27 Bataliony Pracy z istniejących etatów na etat nr 41/108 o stanie osobowym 1270 wojskowych i 1 kontraktowy w każdym z nich.

Następnie Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0216/Org z dnia 15 września 1954 r.¹⁶ w terminie do 1 listopada 1954 r. przeformowano 12 oraz 14 Bataliony Pracy istniejące według etatu nr 41/108 przenosząc je na etat nr 41/109 o stanie osobowym 955 wojskowych oraz 1 kontraktowy w każdym. Dodatkowo zarządzeniem tym dokonano korekt w etatach, w etacie szkolnego batalionu pracy zwiększono liczbę kompanii szkolnych z 4 na 5. W etacie 41/106 zmieniono liczbę typów kompanii roboczych, po zmianach etat ten przewidywał 4 kompanie robocze mające po 6 plutonów roboczych w każdej oraz 2 kompanie robocze mające po 7 plutonów roboczych. W etacie 41/107 zmieniono również liczbę typów kompanii roboczych, po zmianach etat ten przewidywał 3 kompanie robocze mające po 6 plutonów roboczych w każdej oraz 2 kompanie robocze mające po 7 plutonów roboczych. W etacie 41/108 zmieniono liczbę typów kompanii roboczych, po zmianach etat ten przewidywał 3 kompanie robocze mające po 6 plutonów roboczych w każdej oraz 1 kompanie roboczą mającą 7 plutonów roboczych. W etacie 41/109 zmieniono liczbę typów kompanii roboczych, po zmianach etat ten przewidywał 2 kompanie robocze mające po 6 plutonów roboczych w każdej oraz 1 kompanie roboczą mającą 7 plutonów roboczych. W etacie 41/110 zmieniono liczbę typów kompanii roboczych, po zmianach etat ten przewidywał 3 kompanie robocze mające po 6 plutonów roboczych.

Kolejną reorganizację batalionów przeprowadzono Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0224/Org z dnia 29 września 1954 r.¹⁶, w terminie do 1 listopada 1954 r. dokonano reorganizacji jak w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjne
1 Batalion Pracy	JW 2654	41/109	955 w i 1 k	Oświęcim	Przeformowany z etatu 41/108
8 Batalion Pracy	JW 3082	41/108	1276 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z etatu 41/107
18 Batalion Pracy	JW 2297	41/106	1897 w i 1 k	Bobrek	Przeformowany z etatu 41/107
29 Batalion Pracy	JW 2759	41/108	1276 w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z etatu 41/109

Ostatnią zmianą w 1954 roku było rozformowanie 10 Brygady Pracy która nadal wykonywała prace na rzecz Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego. Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0247/Org z dnia 20 października 1954 r.¹⁶ polecono by w terminie do dnia 15 grudnia 1954 r. rozformować 10 Brygadę Pracy, co ciekawe polecono również by 350 żołnierzy ze stanu likwidowanej brygady wykonujących pracę w kamieniołomach w m. Czatkowice k.Krakowa przekazać w skład 12 Batalionu Pracy stacjonującego w m. Jaworzno. W związku z tym polecono również dokonać przeformowania 12 Batalionu Pracy z etatu nr 41/109 na etat nr 41/108 o stanie etatowym 1276 wojskowych i 1 kontraktowy.

Kolejnych zmian w organizacyjnym ustawieniu jednostek pracy dokonano w połowie 1955 roku, na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 096/Org z dnia 2 maja 1955 r.¹⁷ w terminie do dnia 1 czerwca 1955 r. dokonano zmian przedstawionych w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjne
Szkolny Batalion Pracy	JW 1472	-	-	-	Rozformowano
1 Batalion Pracy	JW 2654	41/113	1453 w i 1 k	Oświęcim	Przeformowany z etatu 41/109
6 Batalion Pracy	JW 5892	41/108	1275 w i 1 k	Janów Śląski	Przeformowany z etatu 41/109
8 Batalion Pracy	JW 3082	41/109	955 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z etatu 41/108
17 Batalion Pracy	JW 2270	41/108	1275 w i 1 k	Bytom	Przeformowany z etatu 41/107
18 Batalion Pracy	JW 2297	41/114	2213 w i 1 k	Bobrek	Przeformowany z etatu 41/106

W ostatnim kwartale 1955 roku doszło do ostatniego etapu istnienia jednostek górniczych, stworzono stanowisko Dyrektora Generalnego do Spraw Wojskowego Korpusu Górniczego oraz przekazano mu w podległość wszystkie jednostki pracy, które dotychczas były w podporządkowaniu Komendanta Głównego Powszechnej Organizacji "Służba Polsce". Warto wspomnieć że 24 Batalion Pracy nadal pozostał w podporządkowaniu ŚOW. Tą największą reorganizację przeprowadzono na mocy Uchwały Prezydium Rządu Nr 815/55 z dnia 15 października 1955 r. oraz wykonawczego dla niej Rozkazu Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 084/Org z dnia 13 grudnia 1955 r.¹⁸ by w terminie do dnia 31 grudnia 1955 r. dokonać reorganizacji, całość reorganizacji przedstawiona jest w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiany organizacyjne
Dowództwo Wojskowego Korpusu Górniczego	JW 3719	41/115	123 w i 1 k	Stalinogród	Przeformowane z Kierownictwa Jednostek Z.S.W.
Dowództwo 3 Wojskowej Brygady Górniczej	JW 2505	41/116	16 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowane z Dowództwa 3 Brygady Pracy
1 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2654	41/120	1453 w i 1 k	Oświęcim	Przeformowany z 1 Batalionu Pracy
2 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2687	41/117	2109 w i 1 k	Katowice-Brynów	Przeformowany z 2 Batalionu Pracy
3 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2960	41/119	1513 w i 1 k	Radzionków	Przeformowany z 3 Batalionu Pracy
5 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5879	41/121	1215 w i 1 k	Sosnowiec	Przeformowany z 5 Batalionu Pracy
6 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5892	41/122	1214 w i 1 k	Janów Śląski	Przeformowany z 6 Batalionu Pracy
7 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3175	41/122	1214 w i 1 k	Makoszowy	Przeformowany z 7 Batalionu Pracy
8 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3082	41/123	858 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z 8 Batalionu Pracy
9 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3207	41/122	1214 w i 1 k	Chorzów	Przeformowany z 9 Batalionu Pracy
12 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 1635	41/122	1214 w i 1 k	Jaworzno	Przeformowany z 12 Batalionu Pracy
13 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5890	41/123	858 w i 1 k	Szczawienko	Przeformowany z 13 Batalionu Pracy
14 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2060	41/123	858 w i 1 k	Lędziny	Przeformowany z 14 Batalionu Pracy
15 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5948	41/123	858 w i 1 k	Mieroszów	Przeformowany z 15 Batalionu Pracy
16 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2226	41/123	858 w i 1 k	Hałda Załęska	Przeformowany z 16 Batalionu Pracy
17 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2270	41/122	1214 w i 1 k	Bytom	Przeformowany z 17 Batalionu Pracy
18 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2297	41/117	2109 w i 1 k	Bobrek	Przeformowany z 18 Batalionu Pracy
19 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2508	41/118	1811 w i 1 k	Chropaczów	Przeformowany z 19 Batalionu Pracy
20 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2575	41/119	1513 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z 20 Batalionu Pracy
21 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2690	41/122	1214 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowany z 21 Batalionu Pracy
26 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2737	41/123	858 w i 1 k	Wojkowice	Przeformowany z 26 Batalionu Pracy
27 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2740	41/122	1214 w i 1 k	Zabrze-Wschód	Przeformowany z 27 Batalionu Pracy
28 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2756	41/123	858 w i 1 k	Łaziska	Przeformowany z 28 Batalionu Pracy
29 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2759	41/122	1214 w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z 29 Batalionu Pracy
30 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3686	41/123	858 w i 1 k	Ludwikowice	Przeformowany z 30 Batalionu Pracy

Początek 1956 roku rozpoczął się od rozformowania podporządkowanemu pod Śląski Okręg Wojskowy 24 Batalionu Pracy, jednostkę rozformowano na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 03/Org z dnia 3 stycznia 1956 r.¹⁹ w terminie do dnia 31 marca 1956 roku.

Następną rozformowaną jednostką zostało Dowództwo 3 Wojskowej Brygady Górniczej, którą rozformowano w terminie do 1 marca 1956 r. na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 034/Org z dnia 18 lutego 1956 r.¹⁹

Z dniem 1 kwietnia 1956 roku na mocy Zarządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 057/Org z dnia 10 kwietnia 1956 r.¹⁹ utworzono aparat Dyrektora Generalnego do Spraw Wojskowego Korpusu Górniczego, do którego wyznaczono oficerów do wykonywania służby poza wojskiem, aparat ten miał zająć się wszystkimi sprawami jednostek górniczych.

W połowie 1956 r. Dyrektor Generalny do Spraw Wojskowego Korpusu Górniczego swoim zarządzeniem nr 011/DG z dnia 12 maja 1956 r. sformował pięć wojskowych batalionów górniczych, którym na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 098/Org z dnia 28 maja 1956 r.¹⁹ nadano numery kolejne i numery jednostki wojskowej jak w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu	Miejsce postoju
31 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 4869	101/56	Zagórze
34 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 4951	102/56	Mysłowice
38 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 4982	103/56	Brzeziny Śląskie
39 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5025	104/56	Zabrze-Mikulczyce
41 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5175	105/56	Kochłowice

Realizując kolejne zawarte w Uchwale 815/55 założenia, w terminie do dnia 1 lipca 1956 r. Dyrektor Generalny do Spraw Wojskowego Korpusu Górniczego na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 0109/Org z dnia 3 lipca 1956 r.²⁰ dokonał kolejnej reorganizacji batalionów górniczych, w tabeli poniżej podałem wykonane zmiany.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
6 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5892	41/118	1811 w i 1 k	Janów Śląski	Przeformowany z etatu nr 41/122
15 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5948	41/122	1214 w i 1 k	Mieroszów	Przeformowany z etatu nr 41/123
20 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2575	41/121	1215 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z etatu nr 41/119
21 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2690	41/119	1513 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowany z etatu nr 41/122
29 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2759	41/119	1513 w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z etatu nr 41/122
13 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5890	-	-	-	Rozformowany

Z końcem roku 1956 dokonano sporej reorganizacji jednostek górniczych, Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 063/Org z dnia 19 grudnia 1956 r.²¹ w terminie do dnia 1 marca 1957 roku polecono Dyrektorowi Generalnemu do Spraw Wojskowego Korpusu Górniczego dokonać zmian organizacyjnych jak w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
1 Szkolny Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2654	41/124	878 w	Oświęcim	Przeformowany z 1 Wojskowego Batalionu Górniczego
3 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2960	41/123	858 w i 1 k	Radzionków	Przeformowany z etatu nr 41/119
5 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5879	41/123	858 w i 1 k	Sosnowiec	Przeformowany z etatu nr 41/121
7 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3175	41/119	1513 w i 1 k	Makoszowy	Przeformowany z etatu nr 41/122
8 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3082	41/121	1215 w i 1 k	Nowy Wirek	Przeformowany z etatu nr 41/123
12 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 1635	41/123	858 w i 1 k	Jaworzno	Przeformowany z etatu nr 41/122
14 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2060	41/122	1214 w i 1 k	Lędziny	Przeformowany z etatu nr 41/123
15 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5948	41/123	858 w i 1 k	Mieroszów	Przeformowany z etatu nr 41/122
19 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2508	41/119	1513 w i 1 k	Chropaczów	Przeformowany z etatu nr 41/118
20 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2575	41/123	858 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z etatu nr 41/121
21 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2690	41/121	1215 w i 1 k	Wałbrzych	Przeformowany z etatu nr 41/119
26 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2737	41/122	1214 w i 1 k	Wojkowice	Przeformowany z etatu nr 41/123
27 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2740	41/119	1513 w i 1 k	Zabrze-Wschód	Przeformowany z etatu nr 41/122
29 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2759	41/121	1215 w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z etatu nr 41/119
17 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2270	-	-	Bytom	Rozformować

Rok 1957 przyniósł kolejne zmiany, Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 036/Org z dnia 15 lutego 1957 r.²² przedłużono termin rozformowania 17 Wojskowego Batalionu Górniczego do dnia 30 czerwca 1957 r.

Kolejnym ważnym wydarzeniem była Uchwała Prezydium Rządu nr 31/57 z dnia 22 stycznia 1957 r. w której w punkcie 1 zdecydowano o zniesieniu w Zarządzie Centralnym Ministerstwa Górnictwa Węglowego stanowiska Dyrektora Generalnego do Spraw Wojskowego Korpusu Górniczego. Wobec tego wycofano 19 stanowisk oficerów przewidzianych do wykonywania zadań poza wojskiem. Natomiast Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 062/Org z dnia 12 kwietnia 1957 r.²² realizując postanowienia tej Uchwały sformowano poza normą wojska przy Głównym Kwatermistrzostwie w m. Warszawa - Oddział Zaopatrzenia i Finansów dla spraw Wojskowego Korpusu Górniczego według etatu nr 41/125 o stanie osobowym 7 wojskowych. Od teraz reorganizacje jednostek górniczych realizować miał bezpośrednio dowódca Wojskowego Korpusu Górniczego.

I do takiej reorganizacji doszło w połowie 1957 r. na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 091/Org z dnia 20 maja 1957 r.²³ w terminie do dnia 1 czerwca 1957 r. przeprowadzono reorganizacje jak w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
2 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2687	41/126	1855 w	Katowice-Brynów	Przeformowany z etatu nr 41/117
18 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2297	41/126	1855 w	Bobrek	Przeformowany z etatu nr 41/117
20 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2575	41/122	1214 w i 1 k	Zabrze	Przeformowany z etatu nr 41/123
27 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2740	41/123	858 w i 1 k	Zabrze-Wschód	Przeformowany z etatu nr 41/119
29 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2759	41/119	1215 w i 1 k	Wesoła	Przeformowany z etatu nr 41/121
14 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2060	-	-	Lędziny	Rozformowano w terminie do dnia 1 lipca 1957 r.
17 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2270	41/122	1214 w i 1 k	Bytom	Przedłużono termin rozformowania do dnia 31 grudnia 1957 r.

W ostatnim kwartale 1957 roku doszło do znacznej redukcji stanów osobowych jednostek górniczych, rozpoczęto w zasadzie proces wygaszania tego korpusu. Rozpoczęto te zmiany od Rozkazu Organzacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 068/Org z dnia 4 października 1957 r.²⁴ , by w terminie do dnia 1 grudnia 1957 roku dowódca Wojskowego Korpusu Górniczego dokonał reorganizacji jak w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
Dowództwo Wojskowego Korpusu Górniczego	JW 3719	41/127	104 w	Katowice	Przeformowane z etatu nr 41/115
1 Szkolny Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2654	41/128	491 w	Oświęcim	Przeformowany z etatu nr 41/124
2 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2687	41/129	1690 w	Katowice-Brynów	Przeformowany z etatu nr 41/126
3 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2960	41/135	471 w	Radzionków	Przeformowany z etatu nr 41/123
5 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5879	41/135	471 w	Sosnowiec	Przeformowany z etatu nr 41/123
6 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5892	41/131	1272 w	Janów Śląski	Przeformowany z etatu nr 41/118
7 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3175	41/133	852 w	Makoszowy	Przeformowany z etatu nr 41/119
8 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3082	41/134	701 w	Nowy Wirek	Przeformowany z etatu nr 41/121
9 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3207	41/134	701 w	Chorzów	Przeformowany z etatu nr 41/122
12 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 1635	41/135	471 w	Jaworzno	Przeformowany z etatu nr 41/123
15 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5948	41/135	471 w	Mieroszów	Przeformowany z etatu nr 41/123
16 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2226	41/134	701 w	Hałda Załęska	Przeformowany z etatu nr 41/123
17 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2270	41/133	852 w	Bytom	Przeformowany z etatu nr 41/122
18 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2297	41/130	1481 w	Bobrek	Przeformowany z etatu nr 41/126
19 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2508	41/132	1063 w	Chropaczów	Przeformowany z etatu nr 41/119
20 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2575	41/133	852 w	Zabrze	Przeformowany z etatu nr 41/122
21 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2690	41/134	701 w	Wałbrzych	Przeformowany z etatu nr 41/121
26 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2737	41/134	701 w	Wojkowice	Przeformowany z etatu nr 41/122
27 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2740	41/134	701 w	Zabrze-Wschód	Przeformowany z etatu nr 41/123
28 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2756	41/135	471 w	Łaziska	Przeformowany z etatu nr 41/123
29 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2759	41/135	471 w	Wesoła	Przeformowany z etatu nr 41/119
30 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3686	41/135	471 w	Ludwikowice	Przeformowany z etatu nr 41/123

Bardzo szybko zdecydowano o szybszej redukcji batalionów górniczych i stanów etatowych, bo już Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 0197/Org z dnia 25 listopada 1957 r.²⁵ w terminie do dnia 1 stycznia 1958 roku dokonano reorganizacji jak w tabeli poniżej.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
2 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2687	41/130	1481 w	Katowice-Brynów	Przeformowany z etatu nr 41/129
3 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2960	41/134	701 w	Radzionków	Przeformowany z etatu nr 41/135
7 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3175	41/132	1063 w	Makoszowy	Przeformowany z etatu nr 41/133
9 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3207	41/130	1481 w	Chorzów	Przeformowany z etatu nr 41/134
16 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2226	41/135	471 w	Hałda Załęska	Przeformowany z etatu nr 41/134
18 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2297	41/133	852 w	Bobrek	Przeformowany z etatu nr 41/130
19 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2508	41/131	1272 w	Chropaczów	Przeformowany z etatu nr 41/132
26 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2737	41/133	852 w	Wojkowice	Przeformowany z etatu nr 41/134
27 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2740	41/133	852 w	Zabrze-Wschód	Przeformowany z etatu nr 41/134
17 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2270	41/133	852 w	Bytom	Anulowano rozformowanie tej jednostki
8 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 3082	-	-	Nowy Wirek	Rozformowano
12 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 1635	-	-	Jaworzno	Rozformowano
15 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5948	-	-	Mieroszów	Rozformowano
28 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2756	-	-	Łaziska	Rozformowano

W 1958 roku kontynuowano redukcję ilości batalionów górniczych oraz reorganizowano pozostające bataliony, Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 040/Org z dnia 10 kwietnia 1958 r.²⁶ w terminie 30 kwietnia 1958 r. dokonano następującej reorganizacji jednostek.

Jednostka Wojskowa	Numer JW	Numer etatu po zmianie	Stan osobowy	Miejsce postoju	Zmiana organizacyjna
5 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5879	41/133	852 w	Sosnowiec	Przeformowany z etatu nr 41/135
6 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 5892	41/130	1481 w	Janów Śląski	Przeformowany z etatu nr 41/131
18 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2297	-	-	Bobrek	Rozformowano
29 Wojskowy Batalion Górniczy	JW 2759	-	-	Wesoła	Rozformowano

Kolejne trzy bataliony rozformowano na mocy Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 067/Org z dnia 4 lipca 1958 r.²⁶ w terminie do dnia 1 lipca 1958 r. rozformowano 9, 16 i 27 Wojskowe Bataliony Górnicze.

Następnie przystąpiono do reorganizacji odpowiedzialnych za finanse i zarządzanie instytucji, Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 079/Org z dnia 26 lipca 1958 r.²⁶ w terminie do dnia 1 września 1958 r. Główny Kwatermistrz WP przeformował Oddział Zaopatrzenia i Finansów dla spraw Wojskowego Korpusu Górniczego istniejący według etatu nr 41/125 na Pełnomocnika do spraw Likwidacji Gospodarki Finansowej Wojskowego Korpusu Górniczego według etatu nr 41/136 o stanie osobowym 1 wojskowego.

Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 082/Org z dnia 8 sierpnia 1958 r.²⁷ w terminie do dnia 31 sierpnia 1958 roku rozformowano następne cztery bataliony, 1 Szkolny Wojskowy Batalion Górniczy oraz 20, 21 i 30 Wojskowe Bataliony Górnicze.

W 1959 roku kontynowano proces likwidacji korpusu górniczego, Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 03/Org z dnia 24 stycznia 1959 r.²⁸ w terminie do dnia 10 lutego 1959 roku rozformowano 3 i 26 Wojskowe Bataliony Górnicze, a w terminie do dnia 1 czerwca 1959 roku rozformowano 2 i 5 Wojskowe Bataliony Górnicze, zarządzeniem tym wprowadzono również zmiany w etacie Dowództwa Wojskowego Korpusu Górniczego.

Zarządzeniem Organizacyjnym Szefa Sztabu Generalnego nr 038/Org z dnia 21 kwietnia 1959 r.²⁸ w terminie do dnia 31 maja 1959 roku rozformowano 19 Wojskowy Batalion Górniczy, a w terminie do dnia 30 czerwca 1959 roku rozformowano 7 i 17 Wojskowe Bataliony Górnicze.

Ostatecznie rozformowanie jednostek górniczych nastąpiło na mocy Rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 010/Org z dnia 20 sierpnia 1959 r.²⁹, w terminie do dnia 30 września 1959 roku rozformowano Dowództwo Wojskowego Korpusu Górniczego oraz ostatni z batalionów - 6 Wojskowy Batalion Górniczy.

Co ciekawe etat nr 41/136 - Pełnomocnika do spraw Likwidacji Gospodarki Finansowej Wojskowego Korpusu Górniczego unieważniono dopiero z dniem 1 sierpnia 1961 roku na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego nr 049/Org z dnia 26 czerwca 1961 r.³⁰

Autor: Jacek Tymoczko

¹CAW IV.501.1-A.176

²CAW IV.501.1-A.180

³CAW IV.501.1-A.210

⁴CAW IV.501.1-A.211

⁵CAW IV.501.1-B.1231

⁶CAW IV.501.1-B.1199

⁷ CAW IV.501.1-B.1233

⁸ CAW IV.501.1-B.1201

⁹ CAW IV.501.1-B.1209

¹⁰ CAW IV.501.1-B.1245

¹¹ CAW IV.501.1-B.1251

¹² CAW IV.501.1-B.1249

¹³ CAW IV.501.1-B.1255

¹⁴ CAW IV.501.1-B.1213

¹⁵Stalinogród - nazwę tę nosiły Katowice pomiędzy 7 marca 1953 a 12 grudnia 1956

¹⁶ CAW IV.501.1-B.1256

¹⁷ CAW IV.501.1-B.1262

¹⁸ CAW IV.501.1-B.1216

¹⁹ CAW IV.501.1-B.1272

²⁰ CAW IV.501.1-B.1273

²¹ CAW IV.501.1-B.1219

²² CAW 1545/73/76

²³CAW 1545/73/77

²⁴ CAW 1545/73/75

²⁵ CAW 1545/73/79

²⁶ CAW 1545/73/84

²⁷ CAW 1545/73/85

²⁸ CAW 1545/73/91

²⁹ CAW 1545/73/90

³⁰ CAW 1677/84/7

jednostki-wojskowe.pl

Menu witryny